Bogusława Mysakowska-Wojtkowiak, Przestrzeń w języku litewskim i polskim na podstawie analizy przypadków

Przedmiotem pracy jest analiza semantyczna przypadków analitycznych i syntetycznych w języku litewskim i języku polskim. W wyniku tejże analizy przypadków następuje próba typologii relacji przestrzennych w obu językach. Przy prezentacji zgromadzonego materiału stosuje się metodę hipotetyczno – dedukcyjną oraz niektóre założenia analizy strukturalnej mieszczącej się w ramach tzw. lokalistycznej teorii przypadka (zob. rozdział I). (...)

Podstawę analityczną pracy stanowią przykłady zdań z języka litewskiego i języka polskiego pochodzące ze słowników jednojęzycznych języka litewskiego i języka polskiego, gramatyk, wybranych tekstów literackich oraz różnych szczegółowych opracowań dotyczących przypadka i przyimka w obu językach (zob. wykaz źródeł). Tam, gdzie to możliwe podawane są także znaczenia przypadków w dialektach litewskich. Analizowane przykłady w obu językach są wyróżnione za pomocą kursywy i pogrubienia. Jeśli przykłady pochodzą od innych autorów, nie występujących w wykazie źródeł, to podawane jest nazwisko i data. W pracy zastosowano łacińskie terminy nazw przypadków.
Opisywany materiał w niniejszej pracy obejmuje omówienie rzeczownikowych okoliczników miejsca i czasu. Przy opisie znaczeń lokatywnych, adlatywnych, ablatywnych, perlatywnych i temporalnych ze względu na wielość znaczeń przypadków, analiza każdego typu relacji przestrzennej rozpoczyna się od opisu użycia prymarnych (podstawowych) przypadków analitycznych (konstrukcji przyimkowych) i przypadków syntetycznych wyrażających konkretne znaczenie przestrzenne, a następnie charakteryzowane są użycia sekundarne poszczególnych przypadków. W niektórych sytuacjach, przypadki analityczne i syntetyczne opisujące typy relacji przestrzennych będą wykładnikami kilku znaczeń, które także są uwzględniane w ramach niniejszej pracy. Następnym krokiem jest analiza dodatkowych informacji semantycznych, które są wnoszone do relacji przestrzennych przez poszczególne przypadki, a jeśli różnice pomiędzy znaczeniem przypadków (szczególnie analitycznych) są minimalne, to stawiany jest znak równości między nimi np. prie + gen., šalia + gen., greta + gen. W pracy są także wyszczególnione rozbieżności w wyrażaniu typów relacji przestrzennych w języku litewskim i polskim. Rozbieżności takie uwzględniają dodatkowe znaczenia jakie są wnoszone do konkretnych relacji przestrzennych w danym języku przez poszczególne przypadki. W języku polskim, tam gdzie brakuje adekwatnej formy przypadkowej, podawany jest inny odpowiednik znaczeniowy.

(ze Wstępu)

Publikacja dostępna online w formacie pdf w poniższej zakładce: Załączniki