Représentations identitaires dans le discours, sous la rédaction de Jolanta Dyoniziak

L’ambition de cet ouvrage collectif est de débattre des idées qui se multiplient sur l’identité dans l’analyse française du discours et de proposer, à partir de la passion des chercheuses linguistes ayant contribué à ce volume, quelques points à discuter et rediscuter afin d’approfondir la réflexion. Nous sommes conscientes que le sujet abordé est vaste et surtout non homogène, étant donné que les sciences humaines constituent un véritable champ de recherche pluridisciplinaire. Force est de constater que les méthodes utilisées pour étudier l’identité varient selon les disciplines et les théories adoptées. En sociologie ou en anthropologie, les méthodes qualitatives sont souvent privilégiées pour saisir les processus complexes de construction de l’identité dans des contextes sociaux. (...) Dans des disciplines comme la psychologie ou les études littéraires, l’analyse narrative est une méthode courante pour comprendre comment les individus construisent leurs identités à travers des récits personnels. Les analyses quantitatives (enquêtes, questionnaires, etc.) sont, en revanche, fréquemment utilisées en sociologie et en psychologie sociale pour examiner les relations entre l’identité et des variables sociales telles que la classe sociale, l’appartenance ethnique ou le genre. En linguistique, l’analyse du discours permet, entre autres, par des méthodes qualitatives, de répondre à la question de savoir comment l’identité se construit et se transforme dans les discours.

L’identité ne se limite pas à une caractéristique stable, mais constitue un processus dynamique, constamment négocié et reconfiguré, en particulier à travers le langage. L’analyse des discours permet aux chercheurs d’observer comment les individus ou les groupes se définissent, se redéfinissent et interagissent dans leurs contextes sociaux, culturels et politiques.

(extrait de L'introduction)

Celem tej pracy zbiorowej jest debata nad mnożącymi się ideami na temat tożsamości w analizie dyskursu francuskiego oraz zaproponowanie, w oparciu o pasję badaczy językoznawstwa, którzy przyczynili się do powstania tego tomu, kilku punktów do omówienia w celu pogłębienia refleksji. Zdajemy sobie sprawę, że poruszana tematyka jest obszerna i przede wszystkim niejednorodna, gdyż nauki humanistyczne stanowią prawdziwie multidyscyplinarną dziedzinę badań. Oczywiste jest, że metody stosowane w badaniu tożsamości różnią się w zależności od przyjętych dyscyplin naukowych i teorii. W socjologii i antropologii często preferuje się metody jakościowe, aby uchwycić złożone procesy konstruowania tożsamości w kontekstach społecznych. (...) W takich dyscyplinach jak psychologia czy literaturoznawstwo analiza narracji jest powszechną metodą pozwalającą zrozumieć, w jaki sposób jednostki budują swoją tożsamość poprzez osobiste historie. Analizy ilościowe (ankiety, kwestionariusze itp.) są natomiast często wykorzystywane w socjologii i psychologii społecznej do badania związków między tożsamością a zmiennymi społecznymi, takimi jak klasa społeczna, przynależność etniczna czy płeć. W językoznawstwie analiza dyskursu pozwala między innymi, za pomocą metod jakościowych, odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób tożsamość jest konstruowana i przekształcana w dyskursie.

Tożsamość nie ogranicza się do stałej cechy, ale stanowi dynamiczny proces, nieustannie negocjowany i przekształcany, w szczególności za pośrednictwem języka. Analiza dyskursu pozwala badaczom zaobserwować, w jaki sposób jednostki lub grupy definiują, redefiniują i wchodzą ze sobą w interakcje w kontekście społecznym, kulturowym i politycznym.

(fragment Wprowadzenia)

Publikacja dostępna online w formacie pdf w poniższej zakładce: Załączniki